جنگ آرت میزیوم

نبردهای آرت میزیوم و فرار نیروی دریایی یونان به سالامیس:

پس از شکست آتنیها در نبرد ترموپیل، یونانیها در آرت میزیوم ماندند و نبرد دریایی آغاز شد. کشتیهای ایرانی چون تعداد کم کشتیهای یونانی را دیدند، آنها را دور زدند و تعدادی از آنها پشت کشتیهای یونانی قرار گرفتند. بدین ترتیب نیروی دریایی یونان محاصره شد. خشایارشا کشتیهای ایرانی را به صورت نیم دایره در آورد و دستور حمله به ناوگان یونان را صادر کرد. در نتیجه جنگ سختی درگرفت. آنها تلفات زیادی به کشتیهای ایرانی وارد کردند ولی در نهایت یونانیها شکست خوردند. سپس یونانیها مجلس مشورتی ترتیب دادند و تمیستوکل (طراح اصلی جنگهای یونان) پیشنهاد کرد که یونانیها عقب نشینی کنند و به سالامیس بروند.

یک نفر خبرچین به ایرانیها اطلاع داد که یونانیها از آرت میزیوم فرار کرده اند. پس از این پیروزی، ایرانیها تعداد زیادی از شهرهای یونان را تصرف کردند، از جمله شهر فوسید. چون اهالی تسالی از شهروندان فوسید، کینه قبلی داشتند به آنها پیشنهاد کردند برای جلوگیری از تصرف شهرشان بدست نیروهای پارسی، مقداری باج به آنها بپردازد. ولی اهالی فوسید در جواب گفتند که هیچگاه به یونان خیانت نخواهند کرد و هیچ پولی به آنها ندادند. در نتیجه لشکریان ایران هم آنجا را تصرف کردند. نیروی دریایی یونان پس از فرار از آرت میزیوم به سلامین رفت. سپس جارچیها به آتن رفتند و به مردم آنجا گفتند که زن، فرزندان، اموال و بردگان خود را از آتن خارج کنید و در جای امنی پناه بگیرید. در مجلس مشورتی که یونانیها برای جنگ بعدی ترتیب دادند، بعضیها عقیده داشتند که باید به (ایستم) رفت و در (پلوپونس) جلوی نیروی دریایی ایران را گرفت. چون اگر در سالامین شکست بخورند، جزیره محاصره شده و ارتباط آنها با تمام یونان قطع میشود. ولی اگر در ایستم جنگ کنند، در صورت شکست میتوانند به داخل پلوپونس عقب نشینی کنند.

سپس خبر رسید که ارتش ایران وارد آتن شده است. از زمان حرکت خشایارشا از (هلس پونت) تا ورود او به آتن، چها ماه گذشت. وقتی پارسیها وارد آتن شدند، آنجا را خالی از سکنه یافتند. فقط عده ای از آتنیهایی که فقیر بودند به معبد و ارگ آتن پناه بردند. البته آنها هم در حد توانشان از قلعه آتن دفاع کردند ولی چون دیوارها چوبی بود، ایرانیها به تیرهای خود، نخ کتان پیچیدند، انها را آتش زدند و به سوی قلعه پرتاب کردند. در نتیجه دیوارها سوختند و از بین رفتند. سپس چند نفر پارسی از قسمتهایی از دیوارها که دارای موانع طبیعی بود بالا رفتند. آنها توانستند بر آتنیها پیروز شوند و درهای قلعه را باز کنند. پس از تسخیر آتن، خشایارشا پیکی را روانه شوش کرد و به اردوان که نایب السلطنه بود مژده تصرف آتن را داد. پارسیها به تلافی آتش زدن معبد و جنگل شهر سارد که آتنیها انجام داده بودند، معبد و ارگ آتن را آتش زدند. بالاخره آتنیها پس از مشورتهای طولانی تصمیم گرفتند که در سالامیس جلوی نیروی دریایی ایران را بگیرند. چون معبر سالامیس تنگ بود و تعداد کشتیهای ایران هم زیاد بود ولی یونانیها تعداد کمی کشتی جنگی داشتند. از این نظر کشتیهای ایرانی کارشان با یکدیگر تداخل میکرد و مزاحم حرکت یکدیگر میشدند. ولی با این وجود، خیلی از یونانیها چون فکر میکردند ممکن است شکست بخورند، سوار بر کشتیهای خود شدند و از آنجا فرار کردند.

نبرد کوروش کبیر با ماساژتها و کشته شدن کوروش کبیر

پس از تسلط کوروش کبیر بر فنیقیه و بابل، او خواست ماساژت ها را هم مطیع شاهنشاهی ایران کند. ماساژتها چنانکه هرودوت مینویسد: مردمی بودند که از لحاظ خشونت و تندخویی معروف بودند. با این حال، هرودوت از آنها به عنوان ملتی شجاع و بزرگ یاد میکند.آنها در اطراف رود سیحون (ماورالنهر) زندگی میکردند. بعضیها این مردم را سکایی میدانند. انگیزه لشکرکشی کوروش به شمال شرقی ایران متعدد است. برای نمونه میگویند که کوروش ابتدا به ملکه ماساژتها که بیوه پادشاه آنها بود، پیشنهاد اتحاد داد و حتی از او خواستگاری کرد، اما ملکه ماساژتها از آن بیم داشت که کشورش در دست شاهی که تمام منطقه را تسخیر کرده بود، گرفتار شود. در نتیجه پیشنهاد کوروش را رد کرد. اما کوروش با راهنمایی بزرگان و درباریان خود و با ترفندهای ویژه ای به کشور آنها حمله میکند و سربازان هخامنشی موفق میشوند پسر ملکه ماساژتها را اسیر کنند.. ملکه از ترفندهای کوروش بسیار ناراحت میشود و با باقیمانده سپاهیان خود به ایرانیان حمله میکند. در این نبرد، کوروش کبیر پس از 28 سال پادشاهی، کشته میشود.

این رویداد در سال 530(پ.م) واقع شد. البته کوروش توانست به اعماق قلمروی سکاها نفوذ کند و از آمودریا هم بگذرد ولی بخت با او یار نبود. برابر نوشته های هرودوت، کوروش قبل از جنگ با ماساژتها در خواب دیده بود که داریوش، پسر بزرگ ویشتاسب، بر روی دو شانه اش پرهایی دارد که با یکی آسیا را پوشانده و با دیگری بر اروپا سایه افکنده است. داریوش در آن زمان، تنها بیست سال داشت و در پارس بود.

پس از کشته شدن کوروش کبیر در جنگ، پیکر او را با احترام، به پارس منتقل کردند و با آیین ویژه نظامی و درباری در محل پاسارگاد کنونی به خاک سپردند. رهبر و گرداننده اصلی آیین خاکسپاری کوروش، داریوش بود که سخنرانی مفصلی در مورد جنگها و خصوصیات اخلاقی خوب کوروش و کارهای نیک او ایراد کرد. به هر حال، سرانجام هر کس مرگ است و شکست کوروش کبیر در واپسین جنگ، اگر چه بسیار سخت بود ولی اهمیت چندانی نداشت. چون شاهنشاهی هخامنشی همچنان به حیات خود ادامه میداد

منبع: جنگهای تاریخ ایران

ماراتن یکی از قاطع ترین و سرنوشت سازترین محاربات بشر است. در این جدال، اگر سپاه عظیم و قدرتمند ایران فاتح میشد، چه بسا که تمدن غرب هرگز گسترش نمی یافت و بجای آن حکومتی نیمه شرقی، نظارت جهان را به عهده میگرفت. اما یونانیها که در پیشاپیش سپاه آنان، نیروی دموکراتیک آتن پیش میرفت، پیروز گشت و در اثر این پیروزی توانست، تمدن خود را از تباهی و فنا، محفوظ بدارد.

جالبترین اظهار نظر، نتایج توأم با تحقیقات علمی (هانس ولبروک) مورخ آلمانی است. او دراین باره مینویسد: ارتش یونان در ماراتن از سربازان پیاده سنگین اسلحه ترکیب شده بود و تشکیل فالانژ ابتدائی را میداد که قابلیت مانور آن محدود به تغییر مکان بطور بطنی بسمت جلو بود. این ارتش مواجه با ارتشی بود که از لحاظ استعداد، کمتر ولی از کمانداران و سواره نظامی که آموزش عالی داشتند، ترکیب شده بود. هرودوت نوشته است که یونانیها با حمله و پیشروی 4800 قدم در وسط دشت ماراتن و خرد نمودن مرکز جبهه ایرانیان، فاتح شدند.(ولبروک) خاطرنشان ساخت که این عمل از لحاظ فیزیکی، غیر ممکن است. طبق آیین نامه های نظامی مشق صف ارتش آلمان، سرباز با تجهیزات کامل میتواند فقط در دقیقه تقریبأ 108 تا 115 قدم بدود. اسلحه آتنیها از سربازان کنونی آلمان سبکتر نبود و دو نقص کلی هم داشتند. یکی اینکه آنان سربازان حرفه ای نبودند، بلکه مردمان غیرنظامی بودند. دیگر اینکه سن غالب آنان از حد مجاز در ارتشهای نوین، تجاوز نمیکرد. به علاوه (فالانژ) یک دسته از سربازان مجتمع و فشرده به هم بود که نمیتوانست همه نوع حرکات سریع را انجام دهد.با حمله از دور به چنین واحدی، فالانژ را به یک توده بدون سازمان تبدیل نموده و ممکن بود توسط سربازان حرفه ای ارتش ایران بدون اشکال از بین بروند. تاکتیکی که توسط هرودوت تشریح شده بود، آشکارا غیر ممکن بود.بیشتر این علت که فالانژ یونانیها در مصاف در زمین باز در پهلو ضعیف و بد و ممکن بود بوسیله سواره نظام محاصره شود. به نظر دلبروک، آشکار بود که نبرد ماراتن در خود دشت به وقوع نپیوسته است، بلکه در یک دوره کوچک در جنوب شرقی و در جایی زد و خرد شده است که ارتفاعات و جنگل، یونانیها را از حرکات محاصره ای محفوظ داشته است. بنظر میرسد موضع دره (وارنا)، یگانه موضع ممکن بود.

به علاوه این موضوع به یگانه راه آتن تسلط داشت. برای رسیدن به شهر آتن، ایرانیان مجبور بودند نیروهای (میلیتار) را از بین ببرند و یا آنکه از جنگ دست بکشند و ایرانیان راه اول را انتخاب نمودند و (میلیتار) در لحظه بحرانی، وضع دفاعی را به حالت تعرض در آورده است. ولبروک در خاتمه مینویسد، دشت ماراتن به قدری کوچک است که تقریبأ 50 سال پیش یک افسر ستاد ارتش آلمان که آنجا را بازدید نموده بود، با تحیر نوشت که برای یک تیپ پروسی (آلمانی) جای کافی برای انجام تمرینات ندارد.

ناپلئون که وقایع نبردهای ایران را به استناد نوشته های هرودوت و سایر منابع یونانی مطالعه نموده است، در یادداشتهای خود چنین مینوسد: در باب فتوحاتی که یونانیها به خود نسبت میدهند و شکستهایی که برای ایرانیان قائلند، نباید فراموش کرد که این گفته ها تمامأ از یئنانیها است و گزاف گویی و لافزنی آنان نیز مسلم میباشد. از طرف ایرانیان نیز نوشته هایی بدست نیامده تا بتوان این نوشته ها را با گفته های یونانیها مقایسه کرد و نتیجه را بر مبنای قضاوت قرار داد

منبع: جنگهای تاریخ ایران

کوروش کبیر، در زمان جوانی تصمیم میگیرد که قوم پارس را متحد کند تا بتواند علیه آستیاگ وارد جنگ شود. هارپاک که از درباریان و خویشاوندان آستیاگ بود، در این راه، کمک زیادی به کوروش کرد و در نهایت، آستیاگ پس از 35 سال پادشاهی، سرنگون میشود. ولی کوروش او را نکشت و نزد خود، نگاه داشت. کوروش تعدادی از مغان مادی را کشت، چون مخالف او بودند. او توانست اکباتان یا هگمتانه، پایتخت ماد را تصرف کند. کوروش در سال 555(پ.م)، دژ مادی را تسخیر کرد که تاریخ نگاران یونانی آنرا بنام پاسارگاد نوشته اند. نام دیگر پاسارگاد، مشهد مرغاب است. چون شهر پاسارگاد بر روی دشت مرغاب ساخته شده است. از نوآوریهای کوروش، چاپاخانه دولتی یا پست خانه و گردونه چهار اسبه (گونه ای گاری) است که در کناره های آن تیغه هایی فلزی برای نابود کردن سربازان دشمن، جاسازی شده بود.

مبارزه کوروش کبیر با پادشاه لیدیه

با تسخیر هگمتانه در سال 559(پ.م) پادشاهی کوروش آغاز شد. سپس کوروش با کروزوس، پادشاه کشور لیدیه، جنگید و او را شکست داد. او سرانجام توانست شهر ساد طلایی را تصرف نماید. با تسخیر لیدیه، کشورهای ایران و یونان، هم مرز شدند. چون کشور لیدیه در آسیای صغیر قرار داشت. کوروش، کروزوس را اسیر کرد و به همراه خود به ایران آورد و یک پارسی بنام پاکتیاس را مسئول اداره امور مالی و حفظ خزاین نمود. ولی پاکتیاس تصمیم گرفت با خزاینی که کوروش به او سپرده بود، لشکری فراهم آورد و پارسیها را شکست دهد. بنابراین، سر به شورش برداشت و شهر اراک را محاصره نمد. کوروش یک سردار مادی بنام مازارس را برای برقراری نظم و دستگیری پاکتیاس به سارد فرستاد که در نتیجه، پاکتیاس دستگیر شد و دوباره نظم به ساد بازگشت. بعد از این واقعه، کوروش مشغول رفع اغتشاش از فرنگیه و کاریه شد. هر دوی این کشورها در ناحیه آسیای صغیر قرار داشته اند.

حمله کوروش کبیر به ارمنستان

کوروش به فکر حمله به ارمنستان افتاد، چون پادشاه ارامنه به دولت ماد، خراج و مالیات پرداخت نمیکرد و قشون و سرباز به کمک مادها نمیفرستاد. بنابراین کوروش به بهانه شکار با چند سواره نظام، وارد قلمروی ارمنستان شد و به کیاکسار، حاکم مادها گفت که شما سپاهی را گرد آورید و در نزدیکی مرز ارمنستان نگه دارید تا من هرگاه موقعیت را مناسب تشخیص دادم، سپاه شما به ارمنستان بتازد. کیاکسار نیز چنین کرد و در نتیجه، کوروش به راحتی توانست ارمنستان را تصرف نماید. انگیزه جنگ کوروش با کلدانیها به علت حمله آنها به ارمنستان و دزدی و تاراجی بود که کلدانیها انجام میدادند. البته انجام این کار از سوی کلدانیها، به علت تنگدستی و نداشتن زمین کشاورزی مناسب بود. پس از درخواست صلح از طرف کلدانیها، کوروش یک تفاهم نامه صلح بین آنها و پادشاه ارمنستان به امضا رسانید. بر طبق آن، پادشاه ارمنستان پذیرفت که زمین کشاورزی مناسبی را به کلدانیها بدهد و در مقابل، آنها تعهد کردند که اجازه چرای دامهای ارمنی را در چراگاههای خود بدهند و دیگر دست از چپاول و دزدی اموال بردارند

منبع: کتاب معرفی تمام جنگهای تاریخی ایران

حمله پارسیان به یونان (بخش اول)ـ

هنگامی که داریوش هخامنشی به حکومت رسید گویی دودمان تازه ای از امپراطوری

هخامنشی بوجود آمده بود.داریوش پارسی در شرق فتح دره هند را اگر آغاز نکرده باشد

دست کم تکمیل کرد.در غرب تا اروپا را پیمود و علیه سیت ها لشکر کشید.این حمل آخر

به شکستی انجامید که چنان اعتبار پارس را لرزاند که یونانیان یونیه به خود جرات دادندکه

به ایران حمله کنند.داریوش هم آنها را سرکوب کرد و برای تنبیه شهرهای اصلی یونان

که به شورشیان کمک کرده بودند، به این شهرها لشکر کوچکی از راه دریا فرستاد.

این لشکر از یونانیان شکست خورد. این شکست در تاریخ یونان پرآب و تاب نوشته شده

است.اما این فقط زد و خورد گشاینده جنگی بود که داریوش پارسی اکنون خود را بدان

متعهد حس میکرد.اما داریوش پیش از تکمیل تدارکاتش فوت کرد.