آتوسا دختر کوروش بزرگ و احتمالا بزرگترین دختر وی بوده است. نام مادرش کاسندان بود و بین سالهای 550 تا 475 پ م میزیسته. داریوش بزرگ با آتوسا ازدواج کرد و او را همسر اصلی و ملکه کرد. بنا به گزارش هرودوت، او داریوش را تشویق به حمله به یونان کرد.
آتوسا چهار پسر از داریوش داشت. خشایارشا که بزرگترین فرزندش بود. دیگری هیستاسپس، فرماندار نیروهای خشایارشا در باکتریا و سکا بود. فرزند دیگر، ماسیستر نام داشت که دریاسالار ناوگان مصر در حکومت خشایارشا بود.
آتوسا تاثیر بزرگی در جانشینی خشایارشا داشت . خشایارشا اولین پسرش بود ولی اولین پسر داریوش بزرگ نبود. داریوش سه پسر دیگر از اولین همسرش، دختر گوبریاس داشت. جابه جایی قدرت بعد از داریوش به خشایارشا، باید به سبب اقتدار بزرگ آتوسا باشد. در مدت حکومت پسرش، او جایگاه والای ملکه مادر را بدست آورد.
از پایان عمر آتوسا اطلاعی در دست نیست. ظاهرا تابوت او و خواهرش آرتستونا، در آرامگاه داریوش بزرگ قرار گرفته بود. احتمالا بنایی که امروزه کعبه زرتشت خوانده میشود، به دستور آتوسا که میخواسته همانند مادرش آرامگاه باشکوهی داشته باشد ساخته شده است. اما چون بعدا داریوش آرامگاهش را به وسعتی ساخت که همه بلند پایگان خانواده اش در آن جای گیرند، کعبه زرتشت به ملکه های کهتر و شاهزادگان اختصاص یافت
تصویر زیر مجسمه سنگی است که معروف به سردیس آتوسا است و اطراف تخت جمشید کشف شده
زاد روز زرتشت خجسته باد
خداحافظ
عکسهای شهر تاریخی استخر
شهر باستانی استخر
سنگهای تخت جمشید
نام و نسبت زمانی ماههای سال در تقویمهای مختلف
واژه پارسه، تخت جمشید و پرسپولیس
امپراطوری هخامنشی
کتابخانه تخت جمشید
کوروش بزرگ
فونت خط میخی
پادشاهان هخامنشی
تخت جمشید،معجزه هنر پارسیان
[عناوین آرشیوشده]