از پارسیان، اولین بار در قرن نهم ق.م، و در منابع آشوری یاد شده است. در اواخر قرن هشتم ق.م، پارسیان حکومت خود را در(پارسوماش) پایه گذاری و کمی بعد شروع به نفوذ در خاک و حکومت عیلام نمودند. چنین به نظر میرسد که پارسیان ابتدا اتحادی قبیله ای تشکیل داده بودند که در راس آن، بزرگی از خاندان هخامنشی قرار داشته است. بنابر نوشته (گریشمن)، قبایل اولیه پارس در محدوده کوهستان بختیاری در چهل کیلومتری شوشتر سکونت داشته اند. کوروش کبیر در منشور خود در بابل خود را فرزند کمبوجیه، نوه کوروش و نواده چیش پیش، فرمانروای انزان معرفی میکند. کوروش اول معاصر با (آشوربانیپال) پادشاه آشور بود وحدود670ق.م، بر قبایل پارسی فرمانروایی میکرد. چیش پیش، کوروش اول، کمبوجیه اول و همچنین کوروش دوم، در آغاز فرمانروایی خود در سرزمین عیلامی انزان و پارس حکومت داشته اند و پس از گشودن انزان خود را شاه انزان نامیدند.
(گریشمن) در مورد حکومت پارسیان می نویسد:(آنان تازه از حالت نیمه چادر نشینی در آمده و به قومی نیمه خانه نشین تبدیل شده بودند. الفبای آنان با علائم میخی نوشته شده که معرف پیشرفت آنان در خط علامتی است). قدیمی ترین لوحه ای که از عهد هخامنشیان به دست ما رسیده است لوحه ای است که در آن آریامنه چنین میگویند:(این سرزمین پارسیان که من مالک آن هستم دارای اسبان و مردان نیک است. خدای بزرگ اهورامزدا آن را به من داد من پادشاه این سرزمینم). کوروش که بدون خونریزی، همدان-پایتخت مادها- را تصرف کرده بود، سازمان حکومت خود را به آنها منتقل کرد و عده ای از پارسیان را مامور همکاری و نظارت در امور دولتی نمود. انتقال حکومت ماد به دست هخامنشیان چنان بی سروصدا انجام یافت که در دنیای خارج، حکومت پارسیان همان حکومت مادها تلقی میشد. اتحاد و مملکت تحت حکومت کوروش کبیر، ایران را به صورت میانجی تمدن شرق و غرب در آورد. پارسیان که در ابتدای پیروزیها هنوز نسبت به دولت های متمدن آن روزگار عقب مانده تر بودند، در صدد بر آمدند، آن دولت ها را که در پایان قرن هشتم و اوایل قرن هفتم ق.م، به سبب جنگ های خارجی و مبارزات اجتماعی تضعیف شده بودند، به اطاعت خود در آوردند، با همین نیت و پس از پیروزی بر ماد توانستند بابل و مصر را تصرف نموده و فرمانروای مطلق سرزمین های تصرف شده را به دست گیرد. اما نکته شایان توجه این است که در عین حال، همانند شاهان این کشورها و طبق سنن محلی آنان تاج گذاری نموده و سنن قدیمی، تقویم و روش های اداری آن کشورها را مورد استفاده قرار دادند.
کوروش سیستم داخلی و اداری کشورهای تحت تصرف خود را تقریبا دست نخورده نگاه داشته و حتی به آنان در امور اداری، استقلال محلی داد. وی در نخستین سال فرمانروایی خود در بابل، در اقدامی تاریخی، فرمانی مبنی بر آزادی یهودیان از اسارت و بازگشت آنان به وطن اصلی و نیز تجدید بنای معبد در بیت المقدس، صادر نمود. در پی این فرمان، چهل هزار یهودی که راه سرزمین خویش را در پیش گرفته بودند، کوروش را منجی خود دانستند. رفتار کوروش نسبت به قوم یهود، روح حق شناسی آنان را در برابر حکومت ایران بر انگیخت، تا جایی که در کتب مذهبی و سرود های شادی خود، که پس از سپری شدن دوران اسارت سروده بودند، از کوروش و مردم ایران به نیکی یاد کرده اند. پیشوایان یهود حتی کوروش را منجی و از پیامبران خویش خواندند و موید این نظر، نوشته های ستایش آمیزی است که در کتاب (عزرا)، باب های اول و دوم و کتاب (اشعیال نبی)، فصل چهارم و پنجم آمده اند..
زاد روز زرتشت خجسته باد
خداحافظ
عکسهای شهر تاریخی استخر
شهر باستانی استخر
سنگهای تخت جمشید
نام و نسبت زمانی ماههای سال در تقویمهای مختلف
واژه پارسه، تخت جمشید و پرسپولیس
امپراطوری هخامنشی
کتابخانه تخت جمشید
کوروش بزرگ
فونت خط میخی
پادشاهان هخامنشی
تخت جمشید،معجزه هنر پارسیان
[عناوین آرشیوشده]